لوله استوانه ای بلند است و درون آن توخالی و دو سوی آن باز است و دارای سطح مقطع دایره ای است. در صنایع، لوله از جنس های مختلفی از قبیل لوله های فولادی، لوله های پلاستیکی، لوله های پی وی سی، لوله های استیل، لوله های آلومینیوم و … تولید می شود. ضخامت، قطر و طول های مختلف از جمله معیارهایی است که در لوله های مختلف متفاوت است.
از انواع لوله برای انتقال سیالات و جابه جایی مایعات استفاده می شود. بیشترین لوله هایی که در صنایع مختلف مورد استفاده قرار می گیرند لوله های فلزی هستند. لوله های فلزی به دلیل مقاومت بالا در مقابل گرما و استحکام بالایشان بهترین گزینه در مصارف صنایعی مثل نیروگاه ها و پالایشگاه ها است.
انواع لوله ها
لوله های فلزی را می توان در سه دسته طبقه بندی کرد؛
- لوله فولادی
- لوله آهنی
- لوله چدنی
لوله های فولادی
سال های طلایی ای که لوله های فولادی وارد صنایع شد در دهه ی 1800 میلادی است. جنس این لوله ها از فولاد کربن است و دارای قطر و سطح مقطع های بزرگی است.
مهمترین مصارف لوله های فولادی در لوله کشی فاضلاب و آب است که این لوله ها را هنگام نصب در زیر خاک قرار می دهند.
روش های تولید لوله های فولادی در صنعت
1- تولید لوله با قالب خمیری شکل (بدون درز)
در تولید لوله فولادی به این روش ابتدا فولاد حرارت دیده را درون قالب می ریزند و به لوله شکل خاص خود را می دهند. در تولید لوله فولادی با قالب خمیری, لوله هایی به قطر 500 میلی متر تولید می شود که قیمت های بالایی دارند ولی از لحاظ کیفیت در حد بسیار خوبی هستند.
2- تولید لوله با جوش دادن
در این روش ورق های فولادی مخصوصی با ابعاد مشخص را به دور قالب می پیچانند و درزهای لوله را جوش می دهند (به عبارت دیگر لحیم کاری می کنند). لوله های فولادی که با این روش تولید می شوند از نظر قیمت مناسب تر هستند ولی استحکام آن هنگامی که تحت فشار بالا قرار بگیرد به اندازه تولید لوله با روش قالب خمیری نیست.
3- تولید لوله به روش قالب گیری
تولید لوله با این روش خیلی رایج نیست در روش قالب گیری مایع حرارت دیده بسیار داغ را در قالب هایی مخصوص می ریزند و به لوله تبدیل می کنند. در تولید فولاد به روش قالب گیری استحکام و درصد اطمینان آن وقتی که در برابر فشار بالا قرار میگیرد بسیار خوب و مشابه روش اول است و در مقابل ضربه ها ترک نمی خورد.
مزیت های لوله های فولادی
- نسبت به بقیه مقاومت کششی بالاتری دارد.
- نسبت به سایر لوله ها در برابر فشار مقاوم تر است.
- سیستم حفاظتی آن در برابر خوردگی گسترده تر است.
- امکان تولید انبوه با ضخامت های بالا را دارد.
- با استفاده از اتصالات جوش کاری تداوم آن بیشتر می شود.
معایب لوله های فولادی
- امکان خوردگی خارجی در آن وجود دارد.
- امکان دارد در آن الکترولیز انجام شود.
- فرآیند اتصالات لوله ها به جوشکارهای ماهر نیاز دارد.
- برای جلوگیری از زنگ زدگی سیستم هایی را در داخل و خارج آن به کار میگیرند که هزینه زایی دارد.
- امکان آسیب به لوله ها توسط شخص ثالث در هنگام نصب لوله های آب و فاضلاب وجود دارد.
لوله های مورد استفاده در سیستم آبرسانی و فاضلاب
1- لوله های گالوانیزه
لوله های گالوانیزه خودشان به دو دسته طیقه بندی می شوند یکی “لوله های فولادی گالوانیزه” و دیگری “لوله های آهنی گالوانیزه” که این دو نوع لوله در بازار به نام “لوله آهنی سفید” نیز شناخته می شوند.
- اغلب بین این دو نوع لوله فرقی قائل نمی شوند ولی لوله های فولادی گالوانیزه در مقایسه با لوله های آهنی گالوانیزه سبک تر و براق تر است.
- از لوله فولادی گالوانیزه بعضی مواقع برای تخلیه کردن فاضلاب کارخانه های لوازم بهداشتی کوچک استفاده می شود. اما اصلی ترین مورد استفاده لوله فولادی گالوانیزه در تهویه است.
- جنس لوله های گالوانیزه از نوعی فولاد نرم است و در طی مراحل ساخت آن ورقه های فولادی را با فشار زیاد از داخل قالب عبور می دهند و سپس درزهای آن را جوش داده و در انتها آن را درون یک وان آبکاری روی اندود (گالوانیزه) می برند تا در برابر اسیدها و زنگ زدگی مقاومت پیدا کنند.
- لوله های فولادی گالوانیزه نسبت به لوله های آهنی گالوانیزه در مقابل اسید ها مقاومت کمتری دارند و اکثر اسیدهایی که برای لوله های چدنی ضرر دارد برای لوله فولادی گالوانیزه هم مضر است.
2- لوله های آهنی گالوانیزه
جنس لوله آهنی گالوانیزه از ورق های آهن سفید نورد شده است که این ورق ها به وسیله جوش به هم متصل می شوند و بعد از آن لوله های جوش خورده را درون فلز روی مذاب فرو می کنند. به لوله های آهنی گالوانیزه “لوله های با درز” هم می گویند.
لوله های آهنی گالوانیزه اصولا با دو روش سبک و متوسط تولید می شوند و راه شناخت آنها به وسیله رنگ خاکستری و تیره شان است. کلیه لوله های فولادی و آهنی گالوانیزه در شاخه های ۶ متری و دو سر دنده تا ۸ اینچ تولید می گردند. قطر این لوله ها معمولاً قطر اسمی است که بزرگتر از قطر داخلی و کوچکتر از قطر خارجی است.
همچنین در بازار، این محصولات را بر اساس نمره می شناسند. لوله های گالوانیزه نیز به وسیله دنده پیچی به یکدیگر وصل و توسط مواد مناسب آب بندی می شوند.
قابل ذکر است از اتصال به روش جوشکاری باید پرهیز نمود. زیرا بر اثر حرارت ناشی از جوشکاری و سوختن روکش گالوانیزه (آلیاژ روی) دود غلیظ و سفیدی تولید می شود که محیط کار را آلوده می نماید و تنفس آن ایجاد مسمومیت می کند و موجب آسیب دیدن دستگاه تنفسی می شود.
3- لوله های چدنی
سابقه تولید لوله های چدنی به دو قرن پیش برمی گردد که جنس آنها از چدن ریخته گری بود. لوله های چدنی بر اساس مقدار آلیاژ، شکل، نوع کاربرد، طول لوله و نوع اتصالات آنها با هم تفاوت دارند. کاربرد لوله های چدنی بیشتر در سیستم لوله کشی فاضلاب است.
مزیت لوله های چدنی نسبت به سایر لوله ها
- نسبت به فشاری که به آن وارد می شود مقاومت و استحکام خوبی دارند.
- فرسایش لوله های چدنی نسبت به لوله های فلزی کمتر است.
- برای رفع گرفتگی هایی که درون لوله ها ایجاد می شود می توان به راحتی از دستگاه تراکم هوا استفاده کرد.
- قیمت لوله های چدنی از لوله های آهنی ارزان تر بوده است.
معایب لوله های چدنی
- برای نصب لوله های چدنی نسبت به لوله های آهنی زمان بیشتری صرف می شود (کندتر است).
- لوله های چدنی در برابر ماد شیمیایی فاضلاب زنگ می زنند و برای جلوگیری از این مشکل کاری نمی توان کرد.
- قطعات لوله های چدنی وزن زیادی دارند و اتصالات زیاد مشکل دیگر آنهاست.
لوله مانسیمان چیست؟
گاهی اصطلاحی به نام “لوله مانسیمان” را می شنویم که این اسم از یک صنعتگر آلمانی نشئت گرفته است. به گزارش ایسنا در قرن نوزدهم میلادی این صنعت گر آلمانی توانسته است در خط تولید لوله خود از یک روش منحصر به فرد استفاده کند.
مانسیمان نوعی از لوله فولادی بدون درز است که دلیل کاربرد زیاد آن در صنایع نبودن درزهای جوش در آن است. در لوله مانسیمان چون درزهای جوش وجود ندارد استحکام محصول چند برابر می شود و همچنین می توان آن را در قطرهای کمتری نیز تولید کرد.
برای تولید لوله های مانسیمان اغلب از قطرهای پایین استفاده می شود. چون تولید لوله های با قطر بالاتر بی درز بسیار سخت و مقرون به صرفه نیست.
لوله های مانسیمان به وسیله کارخانجات تولید کننده در اندازه هایی به طول 6 متر و 12 متر تولید می شوند که 6 متری آن متداول تر است.
اغلب برای گازرسانی ساختمان ها از لوله های رده 20, برای خطوط آتش نشانی یا برج ها از رده های 40 و در کارهای حرفه ای تر مثل صنایع پتروشیمی و نفت و گاز از رده بالاتر 40 استفاده می شود.
اصل تقسیم بندی لوله های مانسیمان در بازار بر مبنای قطر حدودا بین 2 تا 36 اینچ است که در کشورمان نهایت تا 24 اینچ تولید می شود.
کاربرد لوله مانسیمان
از لوله های مانسیمان در صنایع نفت و گاز، پتروشیمی، غذا و دارو سازی، خودو سازی و هوافضا استفاده می شود. همچنین لوله های مانسیمان چون بدون درز هستند در بویلر ها، خطوط هیدرولیک و مخزن های تحت فشار، انتقال سیالات پر فشار و میدان های حرارتی کاربرد دارد.
قیمت گذاری لوله های بدون درز مانسیمان
قیمت گذاری برای لوله های مانسیمان با توجه به سایز و اندازه و ضخامت و قطر آنها صورت می گیرد. هرچه ضخامت لوله افزایش پیدا کند وزن لوله بیشتر می شود و مواد اولیه بیشتری به کار می رود, پس قیمت لوله هم افزایش پیدا می کند.
رایج ترین چیز در لوله کشی موتورخانه های صنعتی این است که از لوله های مانسیمان با ضخامت رده 40 استفاده کرد.
روش های تولید لوله مانسیمان
- روش سنبه کاری چرخشی
- روش ریخته گری به وسیله نیروی گریز
- روش ریخته گری پاششی
1. تولید لوله مانسیمان به روش سنبه کاری چرخشی
در ساختن این فرآورده اولین کار این است که شمش های فولادی را برش می زنند و آنها را درون کوره های قوسی شکلی که سوخت آن ها به وسیله گاز تامین می شود, قرار می دهند. بعد با استفاده از دستگاه الانگیتور سطوح آن ها را گرد می کنند و با دستگاه های خاصی سوراخ می کنند.
در مرحله بعدی سنبه به درون شمش فولادی پرتاب می شود تا اگر درون لوله تاب داشت، آن را تاب گیری کنند و صاف و یکدست شوند. بعد از آن سمبه را از درون لوله بیرون می آورند و بعد سر و ته لوله را می گیرند و آن را به شکل گرد در می آورند.
در در مرحله بعد، سنبه به داخل شمش فولادی شلیک می شود. اگر لوله تاب داشت، آن را تاب گیری کرده و صاف و یکدست می کنند. پس از آن سمبه را از داخل لوله خارج می کنند و سپس سر و ته لوله را گرفته و آن را به حالت گرد در می آورند.
مرحله بعد، کشش نام دارد که در آن لوله را تا اندازه ۲۴ متر تحت کشش قرار می دهند. سپس با استفاده از فرآیندهای ویژه، لوله خنک شده و در اندازه دلخواه برش داده می شود.
بعد از انجام تمام مراحلی که در بالا ذکر شد لوله ها را مورد آزمایش قرار می دهند تا ضایعات از آن جدا شود. سپس با استفاده از روغن هایی مخصوص، پولیش کاری می شوند تا از خوردگی لوله ها جلوگیری شود و در آخر لوله ها را بسته بندی می کنند.
2. تولید لوله مانسیمان به روش ریخته گری گریز از مرکز
از این روش برای ساختن لوله های بدون درزی استفاده می شود که طول کوتاه و ضخامت بالا دارند. این لوله ها به وسیله یک قالب چرخنده که با سرعت بسیار زیادی در حال حرکت است تولید می شود.
در این روش اول از همه فلزی که با حرارت بسیار زیادی ذوب شده است را درون قالب چرخنده می ریزند و با استفاده از نیروی گریز از مرکز درون چرخنده فلز مذاب به قسمت های خارجی قالب می آید و فرآیند انجماد از دیواره های قالب آغاز می شود.
3. تولید لوله مانسیمان به روش ریخته گری پاششی
از این روش نسبت به روش های دیگر کمتر استفاده می شود. در روش ریخته گری پاششی ماده مذابی که از آن برای ساختن لوله مورد استفاده قرار می گیرد را درون محفظه ای از نیتروژن می ریزند.
قطر لوله ای که در این مرحله مورد استفاده قرار می گیرد ضخامت داخلی لوله را مشخص می کند. ضخامت داخلی دیواره لوله با کم و زیاد شدن ماده مذاب پاششی تعیین می شود.
قیمت لوله های مانیسمان همیشه دستخوش تغییرات بوده است که آن هم با توجه به قیمت مواد اولیه در نوسان است.
لوله سبز چیست؟
لوله ی سبز یک نوع از لوله‌‌ی تاسیساتی است که از نظر ظاهر دارای جنسی شبیه به پلاستیک معمولی است ولی مقاومت بسیار بالایی دارد. همچنین دارای قابلیت انعطاف‌پذیری خوب و بسیار کاربردی است. لوله های سبز ضد رسوب اند، در برابر رطوبت اکسید نمی شوند و عایق حرارتی بسیار مناسبی هستند. این مزایای لوله های سبز باعث شده است تا بسیار مورد استفاده قرار گیرد.
رشد و پیشرفت تولیدات لوله های سبز با سرعت بسیار زیاد این لوله ها را یکی از محبوب ترین ها در صنعت کرده است.
لوله های سبز یکی از کالاهای تاسیساتی بوده است که تقریبا جای لوله‌های فلزی را در صنعت تاسیسات و لوله‌کشی گرفته است. همانطور که در بالا ذکر کردیم لوله‌های فلزی معایب بسیار زیادی داشتند که اصلی ترین آن پوسیدگی و آسیب دیدگی در برابر رطوبت و یا فشار بسیار زیاد است. لوله‌های سبز جایگزین خیلی خوبی برای لوله‌های فلزی هستند و هدف ما در این متن بیان نکته هایی کلیدی درباره لوله سبز و مزایا و کاربرد های آن است.
در متن بالا به طور مختصر با لوله های سبز آشنایی پیدا کردیم.در متن زیر به صورت خلاصه در مورد روش های نصب و وسایل مورد نیاز برای اتصالات آن می پردازیم.
روش کار با اتوی لوله سبز
برای اتصال لوله های سبز از اتوهای مخصوصی استفاده می شود که نام دیگر آن دستگاه جوش لوله است. برای استفاده از اتو لوله باید بسیار دقت شود ولی کار با آن بسیار آسان و ساده است.
گرمایی که برای اتصال لوله ها به هم مورد نیاز است با دو یا یک المنتی که در دستگاه است فراهم می شود. همچنین برای فرم دهی لوله ها و اینکه بخواهیم لوله ها را به صورت دلخواه در بیاوریم در دستگاه دو قالب نر و ماده هم وجود دارد.
طرز استفاده از اتوی لوله
اول از همه برای استفاده از دستگاه اتو لوله سبز دستگاه را گرم می‌کنیم و بعد از آنکه دستگاه گرم شد لوله را در محل مخصوص که در آن است قرار می دهیم و یک طرف دیگر لوله مکملی که می خواهیم به آن متصل شود را قرار می دهیم.
چند ثانیه صبر کرده تا دو لوله مورد نظر با حرارتی که از دستگاه می بینند به هم وصل شوند. این اتصالات باید به قدری قوی باشد که بعد از تمام شدن کار, دو لوله مکمل از هم جدا نشوند.
وقتی که از این دستگاه استفاده می کنیم حتما باید حوصله و تمرکز زیادی داشته باشیم تا دو لوله در یک مسیر قرار بگیرند و با موفقیت به هم وصل شوند.
استفاده از اتوی لوله برای لوله های پروپیلین
برعکس لوله‌های سبز این لوله‌ها موقع اتصال باید به صورت لب به لب به هم متصل شوند و نیازی نیست لوله ها در همدیگر فرو بروند یا از اتصالات استفاده شود.
برای اتصال این لوله‌ها به همدیگر اول از همه دو سر هر دو لوله مکمل را با اتو لوله و به میزان لازم لایه برداری می کنیم با این کار دو سر لوله های مکمل به آسانی بر روی هم منطبق می شود و دیگر فضایی خالی بین آنها باقی نمی ماند. بعد از آن صفحه داغ اتو را مقابل دو قسمت مکمل لوله قرار می دهیم و در یک زمان با حرارت و با فشار به لوله ها کمک می‌کنیم تا لوله ها به همدیگر بچسبند.
بعد از اینکه لوله های متصل به هم سرد شد می بینیم که لوله ها محکم به هم وصل شده اند و نمی توانیم آنها را به آسانی از همدیگر جدا کنیم.
لوله‌های فولادی برق چیست؟
در واحدهای صنعتی، پروژهای ساختمانی و برای محافظت از سیم و کابل ها در طول مسیرشان از لوله های فولادی برق استفاده می شود. اجرای و کار گذاشتن این لوله ها می تواند سطحی یا داخلی باشد.
مزیت های چشمگیر این لوله ها در پروژه ها
ماندگاری بهتر تجهیزات در مقابل ضربه های مکانیکی
ماندگاری بهتر تجهیزات در برابر حیوانات موذی، گرد و غبار
فرم دهی و تغییر شکل آسان با استفاده از دستگاه های لوله خم کن در محل انجام پروژه
لوله فولادی برق, اوایل به صورت ورق روغنی ساخته می شدند و در صورت نیاز و درخواست مشتری برای محافظت بیشتر در مقابل خوردگی و زنگ زدگی, به سه روش پوشش محافظی از جنس “فلز روی” بر سطح آن قرار میگیرند که به اصلاح به آن “لوله گالوانیزه” می گویند.
لوله های فولادی برق گالوانیزه
- گالوانیزه گرم عمقی شود به این معنی است که درون عمق حوضچه مذاب فلز روی قرار می گیرد.
- ورقی را که در کارخانه تولید ورق گالوانیزه ساخته می شود را با دستگاه رول فرمینگ تبدیل به لوله میکنند.
- لوله ها را با روش گالوانیزه سرد به صورت سطحی گالوانیزه می کنند.
قابل ذکر است که لوله های خامی که از فولاد تولید می کنند را هم گاهی قبل از آنکه گالوانیزه کنند به بازار عرضه می کنند.
لوله های فولادی که در بازار به طور معمول یافت می شوند به شرح زیر است:
- لوله های فولادی برق رنگی که به طور معمول مشکی یا با درخواست مشتریان به رنگ های دیگر در می آورند.
- لوله های فولادی گالوانیزه گرم
- لوله های فولادی گالوانیزه سرد
- لوله فولادی گالوانیزه فابریک
کاربرد لوله های فولادی برق
1- لوله های فولادی برق رنگی (مشکی)
این مدل از لوله فولادی برق که اغلب به وسیله رنگ در برابر زنگ زدگی مقاوم تر می شود را می توانیم در فضاهای داخلی بناها و در بتن مورد استفاده قرار دهیم. کاربردهای این گروه از لوله های فولادی برق در ارتباط مستقیم با زمین و یا در جاهایی که در برابر نفوذ عوامل زنگ زدگی و خوردگی بسیار زیاد است که توصیه نمی شود.
توصیه می شود از لوله های برق رنگی (مشکی) در جایی استفاده شود که در معرض عموم بوده و در پشت دیوار و یا سقف کاذب پوشش داده نشود.
2- لوله های فولادی گالوانیزه عمقی داغ
از این لوله های فولادی برای لوله کشی هایی که روی کار و در فضاهای خارجی است استفاده می شود. از این لوله ها همچنین در مکان هایی که در برابر عوامل خوردگی و زنگ زدگی قرار میگیرند مثل مکان هایی که رطوبت زیادی دارند و در مواقعی که مقاومت مکانیکی زیادی لازم است استفاده می شود.
3- لوله فولادی گالوانیزه بدون درز ضد انفجار
از لوله های فولادی گالوانیزه در لوله کشی های مکان هایی که امکان انفجار و آسیب فیزیکی وجود دارد باید به کار برده شود.
مطالب پیشنهادی:
- تسمه آهنی چیست؟
- همه چیز در مورد فولاد گرم کار و فولاد سرد کار
- چه نیازی به آبکاری فلزات وجود دارد؟
- تسمه فابریک چیست و چه کاربردی دارد؟